مقاله وضعیت آموزش هنر موسیقی در حیطه آموزش رسمی کشور

مقاله وضعیت آموزش هنر موسیقی در حیطه آموزش رسمی کشور

 امروزه انسان ها بی نیاز ازارضای حس زیبایی دوستی خود نیستند  در این میان هنر موسیقی، از جمله هنرهایی بوده که همیشه انسان را به خود جلب می‌کرده است.در دنیای کنونی جایگاه آموزش موسیقی در نظام تعلیم و تربیتی ملل موفق در امر آموزش و پرورش ، جایگاهی تثبیت شده ، جدی و در خور تعمق و تفکر است. 

عنوان : مقاله وضعیت آموزش هنر موسیقی در حیطه آموزش رسمی کشور

این فایل با فرمت word و آماده پرینت میباشد

فهرست مطالب

سر آغاز ۴

شیوه های آموزش موسیقی پس از انقلاب ۶

آموزش موسیقی در محدوده آموزش رسمی‌ ۷

۱/۱ دبستان نمونة علامه طباطبایی ( منطقه شش، آبان شمالی ) ۷

۲/۱ – مدرسه راهنمایی نور ( منطقه شش آبان ) ۸

۳- کتب آموزش هنر مدارس ۱۱

هنرستان های وزارت ارشاد ۱۷

مدرسه تطبیقی بین المللی پسران ۲۱

پیشنهاد و طرح برای مدارس ایران ۲۴

حاصل سخن ۲۷

سر آغاز

موسیقی، از جمله هنرهایی به شمار می‌رود شمار می‌رود که نقش یاری رسان آن به ذهن و روان انسان و تاثیرات آن بر افزایش اداراک و توانایی ذهنی افراد، بر کسی پوشیده نیست.

موسیقی ، بی واسطه و مستقیما با روح انسانی پیوند بر قرار نموده و گوش جان او را لبریز می‌سازد.

صدا به عنوان پدیده ای روانی، تاثیرات مختلفی را برانسان  به جای نهاده و صداهای موزون و موسیقیایی به او آرامش اعطا کرده و اصوات ناهنجار نیز او را ناآرام می‌سازد. بشر از ازل به نوعی با این هنر، آشنا بوده، در طبیعت.

ضربان قلب با ضرباهنگی خاص او را همراهی می‌کند، نغمه پرندگان و الحان مرغان خوش آواز مایة آرامش جان او می‌شده و او را به شنیدن اصوات موسیقایی نیازمند می‌ساخته است.

جایگاهی که مسئولان این نظام ، با جدیت آن را تثبیت کرده اند و بی کم و کاست آن را به اجرا در می‌آورند. با این شیوه حداقل نتیجه ایی که حاصل شده ، این است که شنوندگان خوبی برای شنیدن موسیقی جدی،هنری، علمی‌و … تربیت شده اند و فرهنگ شنیداری با علم به آنچه مورد مصرف قرار می‌گیرد، رشد نموده است. شاید در جامعه کنونی ما اجرای آموزش موسیقی به شیوه معین و هدفمند ، بتواند به وضعیت آشفته فرهنگ شنیداری، یا سلیقه های نازل مخاطبان کنونی موسیقی در ایران، در دراز مدت سامانی دهد .هدف از آموزش موسیقی به شیوه اصولی، تربیت موسیقیدان نیست بلکه اعتلای فرهنگ جامعه است و در این راه بهترین زمینه، اجرای آموزش موسیقی در بستر آموزش رسمی‌است.

در این مقاله ، تلاش شده است ، وضعیت آموزش این هنردر حیطه آموزش رسمی‌کشور، مورد کنکاشی هر چند اجمالی  قرارگیرد و راهکارهایی در حد توان، درک و بینش نگارنده و با توجه به امکانات و شرایط آموزش موسیقی در آموزش و پرورش برای دستیابی به وضعیت  متعادل و کار آمد پیشنهاد شود.

مسلما این پژوهش ، در قالب این مقالة اجمالی ، دارای کمبود ها و کاستی هایی است که از نظر اساتید به دور نخواهدماند اما ، نگارنده تلاش نموده با استفاده از منابع مکتوب و تحقیقات میدانی، نمایی از وضعیت معاصر در فضای آموزش کشور ارائه نماید.

ضمنا بخشی از این تحقیق، برگرفته از پایان نامه کارشناسی ارشد نگارنده با موضوع ((بررسی نظام آموزش موسیقی از دوره پیش از دبستان تا پایان دوره متوسطه)) به راهنمایی دکتر ناصر تکمیل همایون و مشاورة خانم توران میرهادی  است که در سال 1380 از آن دفاع شده.

شیوه های آموزش موسیقی پس از انقلاب

بررسی شیوه آموزش موسیقی ، در دوره پس از انقلاب ، به دلیل کثرت انواع آموزش ها، اعم ازرسمی‌و غیر رسمی‌و کثرت انواع مراکز آموزشی، اداره های دولتی ، نیاز به انواع 

نامه نگاری ها و اجازه نامه ها، دسته بندی و چهار چوبی را لازم داشت که فضا و حیطه کار را مشخص نماید و مرزهای آن را به درستی نمایان سازد. نمودارهایی که در ذیل مشاهده می‌کنید، نشانگر چگونگی دسته بندی این سیر تحقیقاتی و چگونگی پرداختن به آن است:

به دلیل اینکه روند تحقیقات دارای مرز مشخصی  باشد، سیر آموزش موسیقی به دو دستة آموزش رسمی‌( در مراکز تحت نظر آموزش و پرورش و ارشاد) و غیر رسمی‌(خارج از چهار چوب برنامه ریزی آموزش و پرورش و تحت نظر سازمان هایی چون شهرداری ، بهزیستی و … ) پی گیری شد. ضمن اینکه گفتنی است در این مقاله تنها نتایج حاصل از پژوهش در حیطه آموزش رسمی‌و یک مدرسه بین المللی تطبیقی موجود در ایران ( تهران ) ذکر خواهد شد.

در خصوص روند آموزش در مرحله رسمی، لازم به توضیح است که طبق اجازه نامه آموزش و پرورش ، حق دیدار ، مختص به مدارس دخترانه بوده است که ضمن صلاحدید اساتید مشاور این طرح و کارشناس و مشاور وقت تحقیقات آموزش و پرورش کل استان تهران « آقای کسایی» 9 مدرسه از سه مقطع دبستان ( سه مدرسه ) راهنمایی ( سه مدرسه ) و دبیرستان ( سه مدرسه) از منطقه مرکزی تهران ( حافظ شمالی تا حوالی میدان راه آهن ) برگزیده شد. ( علت انتخاب این محدودة جغرافیایی به دلایل قدمت  اصالت بافت مدارس در این محدوده و گوناگونی طبقاتی دانش آموزان در این محدوده بوده است.)

 مدارس از سه مقطع ، از ناحیه حافظ شمالی( منطقه شش) ناحیه مرکزی محدوده انقلاب ( منطقه6 ) و ناحیه راه‌ آهن ( منطقه 12 )برگزیده شدند.

آموزش موسیقی در محدوده آموزش رسمی‌

با توجه به وضعیت آموزش در مدارس دولتی، کمبودها و کاستی هایی که بدون اغراق و پیش داوری ، جامعه از آن آگاه است و مشکلاتی که در روند آموزش دولتی در تمامی‌مقاطع ، وجود دارد شاید به دنبال موسیقی رفتن و انتظار برخوردی درخور،  اسلوب آموزش های دولتی داشتن کمی‌و یا حتی تا حد زیادی، تجملاتی و غیر واقعی به نظر رسد، اما روش آموزش رسمی‌هنوز در بسیاری از کشورها ، تنها روشی است که مورد بهره برداری جدی قرار می‌گیرد و شیوه ای است که برای حصول به برخی اهداف بسیار مناسب است. از آنجا که آموزش موسیقی به شیوه ای طبقه بندی شده و مشخص در برنامه آموزش هنر مدارس موجود نیست، کل تحقیقات این بخش به سوال و جوابهایی محدود شده که علاقه مندی دانش آموزان به این هنر و لزوم وجود آموزش آن را در مدارس، نمایان می‌ساخت.

- 1/1 دبستان نمونة علامه طباطبایی ( منطقه شش، آبان شمالی )

- در گفتگویی که با مربی سرود دانش آموزان دبستان به عمل آمد ، ایشان، آموزش موسیقی به کودکان دبستانی را جزو دروس فوق برنامه ذکر نمودند و اذعان داشتند که از طرف منطقه، نوار سرود در اختیار مدارس قرار می‌گیرد و شعرهای کتاب همراه با ملودی آن، خوانده می‌شود. این مربی ، عقیده داشت که موسیقی در یادگیری بهتر اشعار موثر است و کودکان شعری را که به همراه موسیقی می‌آموزند ، به ندرت فراموش می‌کنند . او همچنین ذکر کرد که تخصصی در این زمینه ندارد و تجربه اش در حد شنیدن موسیقی است ضمن اینکه درس موسیقی را نشاط آور توصیف کرده و معتقد بود، دانش آموزان بسیاری مشتاق شرکت در کلاس هستند.

نواری که در کلاس ها استفاده می‌شد. گلبانگ مدرسه نام داشت که شاعرو خواننده اش تأیید شده بودند .

- طی صحبت با کودکان اول ابتدایی، دوم و چهارم، تقریبا همگی ایشان ، علاقه خود را به داشتن این درس ابراز داشتند و با زبانی کودکانه عشق خود را به موسیقی و سرود ابراز نمودند.

2/1 - مدرسه راهنمایی نور ( منطقه شش آبان ) 

مواد درس هنر در این مدرسه، بیشتر بر اساس انجام کارهای دستی با موضوعاتی چون کارتهای نوروزی، قالی بافی، ساخت ماکتهای مختلف چون هفت سین، و … بنا نهاده شده بود. همچون مدرسه پیشین ، دانش آموزان به درس هنر علاقة جدی نشان می‌دادند اما آن را مکررات دانسته و زنگ هنر را برابر با زنگ تفریح بر می‌شمردند. سرود،   آموزش جدی موسیقی و یا حتی مفاهیم ابتدایی و اولیه آن در زنگ هنر جایی نداشت . گفتنی است که این دو مدرسه،  از مدارس نمونه دولتی و با امکاناتی در سطح مطلوب تر از مدارس دیگر، به شمار می‌آمدند. 

در منطقه مرکزی خیابان حافظ ، محدوده انقلاب ، سه مدرسه از سه مقطع مورد بازدید قرار گرفت. این مدارس با نامهای شهید عباسپور ( ابتدایی) گشتاسب ( راهنمایی) و پندارنیک( دبیرستان)،  عمل کردی مشابه با دیگر مدارس در زمینه آموزش هنرداشته و هیچ امکانی از نظر آموزش موسیقی ، در نظر نگرفته بودند.

در دبیرستان دخترانه پندار نیک ، اجازه مصاحبه با دانش آموزان داده نشد، اما مدیریت دبیرستان نحوه آموزش هنر را جدی عنوان نموده و یاد آوری کرد که هنر، درسی نیست که بتوان بدون ضابطه به دانش آموزان در این خصوص نمره داد .

- در مدرسه راهنمایی گشتاسب ، در کلاسی متشکل از چهل دانش آموز، دو مربی به آموزش درس هنر ، مشغول بودند. یکی از آنها مربی خط و دیگری مربی نقاشی  و هر دو از دانشجویان مرکز تربیت معلم و دانشجویان رشته هنر بودند. در گفتگویی که با این دو مربی انجام شد، اذعان داشتند که مجبورند بر طبق دستور العمل آموزش و پرورش عمل نموده و دانش آموزان نیز مجبورند از آن برنامه آموزشی پیروی نمایند و طبق دستورالعمل آموزش و پرورش هیچ برنامه ایی برای آموزش موسیقی در کلاس ، در نظر گرفته نشده است و ایجاد گروه های سرود ، شعر خوانی و دیگر فعالیتهای هنری مختص ساعات فوق برنامه است.

- در منطقه 11 آموزش و پرورش (راه آهن ) ، براساس روند پیشینِ پی گیری آموزش هنر در مدارس، با معلمان هنر مدارس و دانش آموزان صحبت شد و در کلاس حضور به عمل آمد. در دبیرستان محمود زاده، در مصاحبه ایی با دانش آموزان کلاس، عنوان شد که به این درس بها داده نمی‌شود و از پایه به دانش آموزان ، آموزش داده نمی‌شود .دانش آموزان انتظار فعالیت بیشتری داشتند و در عین حال مشتاق بودند که با رشته های مختلف هنری از قبیل موسیقی، نمایش، ادبیات و عکاسی آشنا شوند، ضمن اینکه به علت کمبود امکانات و برنامه ریزی ناردست آموزش و پرورش ، تحقق این علاقه را ناممکن بر می‌شمردند.

در این جا به دلیل مشابهت نتایج حاصل از گفتگوهای انجام شده در دو مدرسه دیگر، از ذکر گفتگوها خودداری به عمل آمده و به بررسی و نقد وضعیت پرداخته می‌شود. در واقع به دلیل نبودن برنامه ریزی مشخص در راستای آموزش موسیقی در مدارس ، توسط آموزش و پرورش ، قابل پیش بینی بود که در مدارس دولتی ، نتایج قابل توجهی به دست نخواهد آمد اما آنچه در این بین جالب توجه بود، علاقه و اشتیاق دانش آموزان سه مقطع در پرداختن به موضوعات هنری به عنوان ((درس)) هنر به شمار می‌رفت.

 مسئله دیگری که در برنامه ریزی این سازمان، دوگانه به نظر می‌رسید ، ایجادگروه های سرود و آهنگ های انقلابی در مدارس و تحت نظر ارگان پرورشی و همچنین طرح درس سرود در کتاب های آموزش هنر مقطع دبستان و راهنمایی بود.

این دوگانگی باعث شد، با کمک مسئول وقت برنامه ریزی کتب درس هنر ( آقای نصیری) در مرکز پژوهشهای کتب درسی آموزش و پرورش ، تحقیقاتی بر کتابهای آموزشی  مدارس در زمینه هنر انجام گیرد که نتایج آن  به این شرح در اینجا بیان می‌شود و سپس، به نتایج حاصل از بررسی وضعیت سرود و آهنگهای انقلابی و برنامه ریزی برای آن، در سازمان برنامه ریزی آموزش و پرورش پرداخته خواهد شد.

3- کتب آموزش هنر مدارس 

سه کتاب از کتب راهنمای آموزش هنر و هنر مدارس ، از دهه پنجاه ، سال 1354 / دهه شصت 1364 / دهه هفتاد 1373/ همچنین آخرین چاپ کتاب هنر ( تا زمان نگارش این مقاله ) که در سال 1375 نوشته شده بود، مورد بررسی قرارگرفت. دلیل چنین گزینشی این بود که معمولا کتب چاپ شده در یک سال ، طی سالهای آتی نیز مورد استفاده قرار

 می‌گیرند و سه نمونه کتاب درسی منتخب ، هر یک در دوره زمانی خود در واقع چندین سال کاربرد داشته اند. در کتاب راهنمای تدریس آموزش هنر، سال پنجم دبستان  ، یاد آوری شده که وظیفه اصلی مربی ، راهنمایی معنوی و فکری و بر انگیختن ذوق و رغبت کودکان به نقاشی وتقویت حس ابتکار و قدرت آفرینش آنان است.احتمالا ، این کتاب تکرار مطالب کتاب راهنمای سال اول ، دوم، سوم و چهارم دبستان نیز است که در مقطع پنجم تکرار شده است. 

در این کتاب که در واقع راهنمای تدریس کتاب  هنر است ، تنها به هنر نقاشی و تمرین در جهت چند  مبحث زیر بنایی مانند ، خط ، نقطه و سطح پرداخته شده است و هدف و برنامه ای برای آموزش سرود و موسیقی به چشم نمی‌خورد.

در کتاب راهنمای تدریس هنر،  چهارم و پنجم دبستان ، تهیه شده توسط گروه تالیف فهرست موضوعی کتاب به شرح زیر است:

بخش نقاشی / بخش خوشنویسی / بخش کاردستی / بخش سرود / بخش نمایشنامه / بخش داستان. با مقایسه ای گذار بین فهرست در کتاب راهنمای تدریس می‌توانیم تغییراتی را در نحوه سیاست گذاری و معین روش برای مربی ، مشاهد باشیم.

در انی کتاب مبحث پرداخته شده فقط نقاشی نیست . بخشهای متنوع دیگری به کتاب اضافه شده است. در بخش سرود کتاب ، به مشکل خلاصه به چند نمونه اجرای سرود در آموزشگاه ورودش تدریس آن اشاره شده . آورده شده است که : « برای اجرای یک سرود ، همه دانش آموزان ناچارند از ریتم خاص پیروی کنند. این پیروی از ریتم ، باعث ایجاد هماهنگی در کارهای تقویت روحیه همکاری میان دانش آموزان می‌شود. از طرفی دیگر استدلال را در جوانان و نوجوانان تقویت می‌کند. و ضعف کمرویی را از بین می‌رود.

به معلم توصیه شده، در صورت آگاه نبودن از نتهای موسیقی سرود، ریتم و شعر آن را ، پیشاپیش فراگیرد.

درکتاب مذکور ، در خصوص روش تدریس سرود آورده شده که آن را روی نوار ضبط کرده ، سرود را چند بار در کلاس پخش کنند تا همه دانش آموزان خوب به آن گوش دهند، پس از آنها بخواهند تا سرود را بخوانند ( تک تک یا جمعی ) و در صورت عدم هماهنگی صداها و ریتم ، بچه ها را کنترل نمایند.

این راهنمای روش تدریس ، مربی را در برگزیدن راه های مختلف برای آموزش سرود باز گذاشته است ولی تأکید به حفظ کرددن سورد توسط دانش آموزان داده با بررسی هنر همان سال  در فهرست کتاب عناوین سرود همشاگردی سلام(1) ، همشاگردی سلام(2)، سرود خمینی ای امام (1)، خمینی ای امام (2) ، سرود ما مسلح به الله و اکبریم و سرود گلبانگ آزادی به چشم می‌خورد.

با توجه به نوآوری در شیوه تدریس در کتاب هنر دانش آموزان در زمینه سرود، مطالب ( سرودها ) یکنواخت هستند و هدف در واقع پر کردن ساعات هنر و از برکردن طوطی وار آنها است و منجر به ایجاد حس زیبایی شناسی در زمینه موسیقی و علاقه به آن  در دانش آموزان نمی‌شود. به دلیل نبود زیر بنایی اصولی برای پی گیری این مسئله ( آموزش سرود / موسیقی) و آگاهی نداشتن . مربیان از چگونگی آموزش صحیح و ناکافی بودن توضیحات کتاب راهنما و… در طی سالهای که کتاب مورد استفاده بوده ، اندک اندک به حذف بخش های از جمله بخش سرود ، دست زده شد که به این ترتیب در سال 1373 در کتاب آموزش هنر پایه پنجم دبستان ،  دیگر اثری از بخش سروده ، به چشم نمی‌خورد. در آخرین چاپ کتاب هنر (تا زمان نگارش این مقاله) مختص اول و دوم راهنمایی ،  هیچ نشانه ایی از آموزش سرود در کتب هنر مدارس دیده نمی‌شود و روند آموزش آن که در سال های 64 به بعد جزو عناوین کتاب مربوطه بوده، به کل حذف می‌شود.

به هر تقدیر روندی که در دهه شصت در امر آموزش سرود به وجود آمد و می‌توانست تنوع آموزش آن را با استفاده از سرودهای اوایل انقلاب ، رقم بزند- آن چنان که از کتب آن دوره مشهود است- دیگری پی گیری نشد و در دهه اخیر و سالهای گذشته کاملا از کتب درس حذف شد.

دومین مبحث مورد بحث ، سپردن وضعیت سرود و آهنگ های انقلابی به بخش پرورشی در مدارس است. از آنجا که در جریان تحقیقات از مدارس ، دانش آموزان اشاره ایی به فعالیت جدی در بخش سرود موسیقی نکردند و معلمان نیز ، اطلاع دقیقی از عمل کرد این بخش در خصوص دورس هنری ، کارهای دستی ، اجرای سرود و… نداشتند ، دریافت شد که این بخش در واقع یکی از فعالیت های فرعی اش توجه به سرود و اجرای موسیقی با استفاده از علاقه شخصی خود دانش آموزان و در واقع مهارتهایی است که آنان در خارج از مدرسه کسب می‌کنند و این امر هیچ ارتباطی به جریان آموزشی موجود در مدارس و یا حتی در کنار آن پیدا نمی‌کند . برای درک بهتر این مطلب با کارشناس و مسئول بخش سرود و آهنگهای انقلابی آموزش و پرورش (آقای فلاحی ) گفتگویی انجام شد که ماحصل آن  تحت عنوان ذیل ذکر می‌شود. جایگاه آموزش موسیقی از نقطه نظر سیاست گذاران

با توجه به توصیف موسیقی در کشورهای پیشرفته ، در مجموعه آموزش و پرورش ایران، هیچ زمینه و برنامه ریزی خاصی در این خصوص وجود ندارد و فعالیتها تنها به سرود خلاصه  می‌شود واین فرآیند به عنوان « فوق برنامه» مورد توجه قرار می‌گیرد . مربی پرورش نیز در این بین به عنوان سازمان دهنده فعالیتهای فوق برنامه ، حضور دارد ضمن اینکه این افراد متخصص نیستند و یکی از علل بروز مشکلات نیز فقر نیروی متخصص است. با وجود این کارشناس مسئول ( آقای فلاحی) معتقد بود که یک نفر قادر  نخواهد بود، مسئولیت همه امور هنری را در مدرسه به عهده گیرد و درعین حال به زعم نداشتن متخصص ، نمی‌توان از نفس کار نیز چشم پوشی کرد . در این گفتگو ایجاد فرصت خواندن برای دانش آموزان (آواز) ، لزوم تربیت گوش آنها و رواج فرهنگ شنیداری و… از جمله عواملی بر شمرده شد که می‌تواند زمینه ساز برنامه ها بیشتری در حیطه موسیقی باشد درضمن اینکه مسئله شتابزدگی در برنامه ریزی مدارس در برنامه آموزشی نظام جدید و ارائه واحدهای هنری به شیوه « اختیاری / انتخابی» از جمله مواردی بر شمرده  شد که جدیت دروس هنری را متزلزل ساخته و از اعتبار آن کاسته است. 

همچنین جدایی جدای دو ارگان آموزش و پرورش در رکن اصلی سازمان آموزش و پرورش نیز خود مزید بر علت شده است  به این صورت که ؛ بخش آموزش برای ساعات درسی دانش آموزان برنامه ریزی می‌کند و بخش پرورش برای ساعات فوق برنامه ، بخشی از دروس هنری نیز به بخش پرورش واگذار شده اند که سرود نیز یکی از آنها است. با توجه به این تقسیم وظایفِ ، بخش آموزش بر روند استفاده از نیروهای جدید و استخدامی‌تاثیر گذار است به گونه ایی که نیروهای استخدام شده ، باید در چهار چوب نظام «آموزش و پرورش » مورد استخدام قرار گیرند و نمی‌توانند تحت عنوان نیروهای خاص برای بخش پرورش، به استخدام آموزش و پرورش درآیند و به این ترتیب است که در مدارس امکان استفاده از مربی های سرود متخصص ( به عبارتی موسیقیدان ) در بخش پرورش مسیر نمی‌شود زیرا چنین درسی در نظام برنامه ریزی آموزشی ، به کل وجود خارجی ندارد.

با این اوصاف ، وضعیت بخش رسمی‌آموزش و پرورش در قسمت مدارس دولتی ، تا حدی آشکار می‌شود . موسیقی و سرود در حد برنامه ایی سوای نظام درسی دانش آموزان و کاملا جانبی تلقی می‌شود.  بخش سرود  و آهنگ های انقلابی آموزش و پرورش هم سعی می‌کند ، حتی المقدور با وجود امکانات و اختیارات بسیار محدود  این مسئله را در آموزش و پرورش رسمی‌زنده نگهدارد به امید روزی که با ایجاد شرایط و موقعیت های مساعدتر ، قادر به اجرا نمودن برنامه های خود باشد. ( چنانچه ظاهرا از سال 78، توانسته است دو واحد درسی سرود را ولو به شکل انتخابی، واردنظام برنامه ریزی آموزش و پرورش در مقطع دبیرستان نماید.)

دانلود کامل مقاله وضعیت آموزش هنر موسیقی در حیطه آموزش رسمی کشور

پیشرفت صنعت کشاورزی و آلودگیهای محیط زیست

پیشرفت صنعت کشاورزی و آلودگیهای محیط زیست

عنوان

پیشرفت صنعت کشاورزی و آلودگیهای محیط زیست

مقدمه 

با پیشرفت صنعت کشاورزی در جوامع و بالا رفتن سطح بهداشت عمومی در جوامع مختلف میزان مصرف آب و به تبع آن میزان تولید فاضلاب افزایش یافته است پیشرفت صنعت کشاورزی وبالا رفتن سطح بهداشت عمومی یک مسئله خوشایند در جهان امروز است اما تولید فاضلاب و زائداتی که در آن وجود دارد باعث نگرانی دولتها و مردم و سازمانهای بین المللی زیست محیطی شده است .

یکی از منابعی که در معرض آلودگی ناشی از فاضلاب قرار دارد منابع آب می‌باشد آلودگیهای مختلف فیزکی ،شیمیایی و بیولوژیکی از طریق فاضلاب وارد آب می‌شوند و کیفیت آب را دچار کنترل می‌کنند . آب ارتباط مستقیمی با سلامت انسان دارد وآلوده کننده‌های مختلف موجود درآب اثرات نامطلوب بر روی سلامت انسان می‌گذارد که گاهی اثرات جبران ناپذیر است .بنابراین قبل از تمییز فاضلاب در آب و محیط زیست  باید با توجه به ماهیت آنها ،مصارف پیش بینی شئه واستاندارهای زیست محیطی تصفیه های لازم بر روی آنها صورت گیرد تا ضمن حفظ کیفیت آنها سلامتی انسان نیز تأمین شود یکی از زائدات ناشی از فاضلابهای کشاورزی، صنعتی و امور دیگر ترکیبات  آلی کلره می‌باشد .این ترکیبات در طبقه بندی مواد زائد خطرناک قرار گرفته‌اند وبه دین کاربرد زیاد این موارد در صنعت کشاورزی و امور دیگر و با توجه به اثرات آنها بر سلامت انسان ومحیط زیست در سالهای اخیر توجه افزایش یابنده‌ای به این ترکیبات شده است .این ترکیبات دارای سمیت و مقاومت بالایی هستند و اثراتشان را از طریق مکانیسم عمل‌های مختلف نشان می‌دهند .ترکیبات آلی کلره از طرق مختلف از جمله دفع زائدات صنعتی ودفع پسابهای کشاورزی به داخل آبها وارد می‌شوند و انسان به طریق غذا، آب واز طریق تماس مستقیم با این ترکیبات مواجهه پیدا می‌کند. به دلایل گفته شده وجود این ترکیبات در محیط زیست یک مسئله بغرنج زیست محیطی به شمار می‌رود. به همین دلیل باید به فکر چاره‌ای برای کم کردن این ترکیبات در محیط زیست بود. مهمترین استراتژی در این مورد کاهش تولید این مواد در منبع می‌باشد و گزینه بعدتی تصفیه فاضلابهای حاوی این مواد برای کاهش آنها و رساندن مقدار آنها در حد استانداردهای زیست محیطی بین المللی می‌باشد. در این پروژه به نکاتی همچون کاربردها، راه های ورود اثرات و تصفیه‌های بعضی از این ترکیبات بحث شده است.     

عنوان

پیشرفت صنعت کشاورزی و آلودگیهای محیط زیست

این فایل با فرمت ورد و آماده پرینت می باشد.

مقدمه   ۱

حشرکشها و علف کشها:   ۳

تری کلرواتین   ۴

دی کلروانینن   ۴

۱و ۲ دی کلرودتان   ۵

تتراکلرواتن (تتراکلرواتین، پروکلرواتین PCE)   ۵

تتراکلریدکربن   ۶

ترکیبات   پلی کلرنیتیر بی فنیلها   ۶

۱و۱و۱- تری کلروتان:   ۷

کلرووینیل:   ۸

کلرید میتلن:   ۸

اثرات ترکیبات آلی کلره:   ۸

ترکیبات آلی کلره مقاوم   ۱۱

ترکیبات زیست محیطی آلی کلره:   ۱۳

مکانیسم‌های هورمونی:   ۱۴

اثرات بحرانی بر انسان:   ۱۶

سرطان:   ۱۷

اثرات تولید مثلی   ۱۹

اثرات رفتاری:   ۲۱

اثرات ایمونولوژیکی:   ۲۲

سه قانون مدیریت خوب و منطقی مواد زائد آلی کلره   ۲۴

مدیریت مواد زائد در کارخانه‌های وینیل کلراید   ۲۷

تصفیه گرمایی مواد زائد آلی کلره:   ۳۰

راهها ی تجزیه ترکیبات الی هالوژنه :   ۳۱

روشهای مورد استفاده در تجزیه   ۳۶

هیدرولیز :   ۳۸

فتو لیز :   ۳۸

اصلاح خاکهای آلوده به ترکیبات آلی کلره   ۳۹

بازسازی خاک:   ۳۹

شستشو:   ۳۹

تهویه – پخش هوا:   ۴۰

راههای تصفیه ترکیبات آلی کلره   ۴۰

تکنیکهای بیولوژیکی:   ۴۰

نتیجه :   ۴۲

بازده حذف دانه‌های غیر روغنی برای ترکیبات آلی کلره:   ۴۳

مهمترین ترکیبات آلی کلره شامل موارد زیر می‌باشد 

- حشره کشها و علف کش‌ها کلره از جمله DDT

- تری کلرواتیلن 

- دی کلرواتیلن 

- 1و 2 دی‌کلرواتان 

- تتراکلرواتیلن 

- پری کلرواتیلن PCE

- تتراکلریدکربن 

- ترکیبات PCBs

- کلروفرم 

-1و1و1-تری کلرواتان

- کلرید وینیل 

- کلرید وینیل 

- کلرید متیلن 

- دی اکسین ها وشبه دی اکسین ها

- کلرو 2-نیتروبترن

-2-کلرو فنول 

- هگزا کلروبترن 

- پنتا کلروفنول 

-1و4 دی کلروبترن  

 کاربردها و راه‌های ورد برخی ترکیبات مهم آلی کلره به محیط زیست

حشرکشها و علف کشها: 

حشره‌کشها و علف کشهای کلره از طرق مختلف و در آب می‌گردند. 

1- از طریق بکار بردن مستقیم آنها برای کنترل گیاهان و حشرات در آب.

2- به علت عبور آب از زمینهای کشاورزی و از فاضلابهای صنعتی 

بسیاری از سموم دفع آفات و هیدروکربورهای کلردار خیلی سریع جذب رسوبات و یا مواد معلق می‌شوند و این خاصیت می‌تواند برای جداکردن آنها در اعمال تصفیة آب از طریق روش انعقاد پس از رسوب کردن مواد معلق مورد استفاده قرار گیرد. برای بهتر جدا کردن این مواد می‌توان از جذب بوسیلة ذغال فعال استفاده کرد. پودر زغال فعال ممکن است در مرحلة آخر واحدهای تصفیه، بر روی صافیها و یا شفاف کننده‌ها قرار داده شود و یا زغال فعال گرانول شده در مرحلة آخر صاف کردن به کار می‌رود. ترجیح داده می‌شود که میزان کوم دفع آفات را قبل از تصفیه کردن آب محدود ساخت. 

تری کلرواتین

این ماده بی‌رنگ، سفاف غیر قابل اشتعال، فرادویک چربی زدایی بسیار عالی است و به عنوان حلال و استخراج در برخی از صنایع غذایی نظیر جداسازی کافئین از قهوه کاربرد دارد تبخیر این ماده در طی تولید و استفاده در فعالیت‌های مختلف عامل عمدة افزایش آن موجود می‌باشد این ماده در بافتهای انسان، هوا و غذا یافت شده است. 

دی کلروانینن 

در بین 3 ایزومردی کلرواتیلن 1 و 1- دی کلرواتین به طور گسترده در صنایع شیمیایی کاربرد دارد از کاربردی این ماده به کارگری آن به عنوان ماده واسطه در تولید متیل کلروفرم و PVCD می‌باشد به غیر از دفع مواد زائد و تخلیه پسابها که منبع مستقیم انتشار  این مواد زائد به آبهای طبیعی می‌باشد مقادیری از این ماده نیز ناشی از تجربه او اوالتری کلرودتان می‌باشد. 

1و 2 دی کلرودتان 

این ماده شیمیایی به فرمول   و یک مایع با دانستیه نسبی 25/1 می‌باشد به عنوان حلال در بسیاری از صنایع شیمیایی کاربرد دارد . همچنین از این ماده به عنوان یک ماده واسطه در تهیه ساخت مواد شیمیایی دیگر نیز استفاده می‌شود. از کاربردهای دیگران در مقیاس محدودتر به عنوان یک حشره‌کش می‌باشد. به عبت معرف زیاد و گسترده این ماده در صنعت مقادیر زیادی از آن در آبهای سطحی و همچنین آبهای آشامیدنی اندازه‌گیری شده است. 

اگر چه قاس از طریق خوراکی نیز ممکن است ولی تماسها عمدتاً در حوالی مراکز تولید و یا دفع این مورد و از طریق استنشاق و یا پوست ایجاد شده‌اند حدود 60درصد کل انتشار (2/0 درصد کل تولید) تاکنون به هوا، آب، خاک و وارد شده که همگی ناشی از فعالیت‌های صنعتی است. از آنجایی که این ماده در تولید کلرید وینیل به کار می‌رود حدود   مقدار مذکور در اثر دور ریز کردن باقیمانده‌های سنگین در تولید کلرید وینیل به محیط زیست وارد می‌شود.  مکانیسم زدایش این مواد زائد خطرناک از محیط زیست عمدتاً تغییرات و نقش عواملی چون تجزیه شیمیایی و تجزیه زدایش اهمیت ندارد. 

تتراکلرواتن (تتراکلرواتین، پروکلرواتین PCE)

1و1و2و2 تتراکلرواتن یک مادة بی‌رنگ، غیرقابل اشتغال و مایع است که عمدتاً به عنوان حلال در صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد و در بسیاری از صنایع فلزی جهش زدایش چربی از فلزات در مراحل تکمیلی و همچنین در پاره‌ای از فعالیتها نظیر خشکشوییها کاربرد فراوان. مقادیری از این ماده نیز در فرآیندهای تکمیل در نساجی و همچنین در تهیه کلروفلروکربنها کاربرد دارد حدود 85 درصد از تولید سالیانه این ماده به جو وارد می‌شود. 

دانلود کامل پیشرفت صنعت کشاورزی و آلودگیهای محیط زیست

کشت گردو و موانع پیش رو

کشت گردو و موانع پیش رو

عنوان

کشت گردو و موانع پیش رو

1- مقدمه: 

دانلود پروژه روش های مقابله با سرمازدگی گیاهان,تحقیق درباره سرمازدگی گیاهان,مقاله در مورد سرمازدگی باغاتتن گردو از درختان بارور در ایران برداشت می‌گردد. گردو بخاطر نقشی که در تغذیه، درآمد ناشی از صادرات در اقتصاد و کشاورزی دارد در ایران و جهان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. 

تاکنون عوامل بیماری‌زای مختلفی از جمله قارچها، باکتری‌ها و بیماری‌های ناشی از عوامل محیطی (غیرزنده) از ایران گزارش شده است. بیماری شانکو سیتو سپورایی گردو از اولین بیماری‌هایی است که در گردو و مورد توجه قرار گرفته و در بعضی مناطق مهم کاشت گردو گزارش و مورد شناسایی قرار گرفته است. در گذشته کاشت گردو بطور وسیع در ایران محدود به چند استان غربی کشور بوده ولی در سالهای اخیر در اکثر مناطق ایران کاشت گردو بخصوص ارقام جدید توسعة زیادی پیدا نموده که پیرو آن مسائل مهمی از نظر بیماری‌شناسی گیاهی مشهور گردیده است. یکی از این بیماری‌ها شانکوسیتو سپورایی است که هم‌اکنون در اکثر مناطق کاشت گردو در ایران هم روی درختان بالغ و جوان و حتی در نهالستانها بطور گسترده شیوع پیدا کرده است. اگر چه در مناطق محدودی از کشور چندین گونه به عنوان عامل این بیماری شناسایی و گزارش گردیده ولی در مورد گونه‌های مهم روی گردو در سایر مناطق ایران گزارش دقیقی در دست نیست. 

عنوان

کشت گردو و موانع پیش رو

این فایل با فرمت ورد و آماده پرینت می باشد.

مقدمه

خصوصیات گیاه‌شناسی گردو

اهمیت و گسترش قارچهای شبه جنس Cytospora

ویژگی‌های شبه جنس Cytospora

بررسی بیماری شانکرسیتو پسورایی یا فتیله نارنجی گردو در ایران

اهمیت و اهداف این تحقیق

مواد و روش‌های تحقیق

با توجه به اهمیت روزافزون گردو به عنوان یک محصول ارزشمند از نظر غذایی و اقتصادی و ضرورت شناسایی گونه‌های مهم از نظر بیماری‌شنای گیاهی این طرح تحقیقاتی با هدف شناسایی گونه های شبه جنس سیتوسپورا مولد بیماری شانکر سیتوسپیورایی گردو در ایران پیشنهاد گردیده است. 

2- خصوصیات گیاه‌شناسی گردو 

گردو با نام علمی Juglans regia از خانواده Juglandaceae می‌باشد که آنرا بومی نواحی آسیای غربی و هیمالیا نام بوده‌اند. در ایران در جنگل‌های شمال از آستارا تا گلی داغ، از جلگه و ساحل تا ارتفاع 1500 متر از سطح دریا انتشار داشته و بطور پراکنده یا کم و بیش انبوه در جنگلها دیده می‌شود. همچنین در جنگلهای غرب و در راه سنندج به مریوان بطور خودرو مشاهده می‌گردد. گردو از درختانی است که بواسطة‌ چوب و دانة‌خود مورد توجه قدیمیان بوده و سالیان و قرون متمادی بدست بدست بشر و حتی پرندگان تکثیر و در نقاط مختلف دنیا انتشار یافته است. از این جهت اظهار نظر دربارة بومی بودن آن در ایران ساده نیست. 

گیاهی است یک پایه و خزان‌دار که ارتفاع آن از 10 تا 25 متر متغیر و دارای برگهای مرکب شانه‌ای است. ریشة گردو محوری و عمیق بوده و نیاز به خاکی با سنگینی متوسط دارد. تکثیر گردو از طریق کاشت بذر و پیوند زدن انجام می‌شود ولی در ایران اکثر درختان گردو و غیر پیوندی هستند. 

در جنس Juglans حدود 15 گونة مختلف وجود دارد. انواع این درخت در چین، ژاپن، فرانسه و آمریکا کشت می‌شود. مهمترین گردوهای موجود در دنیا معروف به گردوی ایرانی است زیرا ابتدا از ایران به سایر کشورهای خاورمیانه و از آنجا به یونان و روم و انگلستان و سپس به آمریکا انتقال یافته است.

هر چند گردوهایی که در مناطق مختلف ایران کاشته می‌شوند از گونة گردوی معمولی (J-refia) هستند ولی با توجه به اختلاف‌های باغبانی در نقاط مختلفی ایران به نامهای متفاوتی مانند گردوی کاغذی، سنگی، ماکویی، سوزنی، نوک کلاغی، ضیاء آبادی، خوشه‌ای، نبرداری و . . .  شناخته می‌شوند. 

3- اهمیت و گسترش قارچهای شبه جنس Cytospora 

قارچهای شبه جنس Cytospora پراکندگی جهانی داشته و بیشتر گونه های آن روی میزبانهای چوبی و درختی دیده می‌شوند که بیماری‌های ناشی از آنها بنام Cytosporn conker معروفند که در ایران بخاطر رنگ فتیلة حاصل از فعالیت اسپورزایی این قارچها بنام بیماری فتیله نارنجی معروف گشته است گر چه الزاماً همة گونه ها فتیله تولید نمی‌کنند. 

در گذشته تصور بیشتر کارشناسان بیماری‌های گیاهی بر این بود که قارچهای این شبه جنس گذر رو یا پارازیت‌های ضعیف و درجة دو بوده و اهمیت زیادی برای بیماری‌های ناشی از آنها قائل نبودند و باعث می‌شد که هنگام بازدیدها و مطالعات خود با وجودی که به تکرار به پیکنیدیوم‌ها و فتیله‌های تولید شده توسط قارچ روی شاخه و تنه‌های خشکیده یا در حال خشک شدن برخورد می‌کردند به آنها توجهی نکرده و دنبال عامل دیگری بعنوان عامل اصلی بگردند و سعی می کردند که قارچ دیگری را جداسازی و به عنوان عامل اصل معرفی کنند و در صورت عدم موفقیت عوامل دیگری مانند شرایط بد خاک. ناسازگاری بین پایه و پیوند یا عدم سازگاری ارقام با شرایط اقلیمی محل را به عنوان عامل احتمالی خشکیدگی درختان بیمار معرفی کرده‌اند. حال آنکه این گروه قارچها می‌توانند بسیار مهاجم بوده و به عنوان عامل اصلی به درختان قوی و سالم و شاداب حمله کرده و آنها را بخشکانند. گاهی در اثر حملة این قارچها روی شاخه‌ها و تنة درختان زخم‌های ویژه‌ای پیدا می‌شود که معمولاً توأم با ترشح صمغ است و به تدریج این شاخه‌ها خشک می‌شود

(Cytospota Canker  perenial canker) و زمانی هم حملة این قارچها موجب می‌گردد که تمامی درخت د ر مدت کوتاهی یکباره از پای درباره و خشک شود 

دانلود کامل کشت گردو و موانع پیش رو

روش های مقابله با سرمازدگی گیاهان

روش های مقابله با سرمازدگی گیاهان

عنوان

روش های مقابله با سرمازدگی گیاهان

مقدمه

رشد و عملکرد گیاهان زراعی، تابعی از کلیه ی عوامل محیطی و آثار متقابل آنهاست. این عوامل شامل عوامل آب و هوایی، رطوبت خاک، مواد غذایی و گازها می باشند که بسته به مقدار آنها در محیط، رشد و نمو گیاه را افزایش یا کاهش می دهند.

از میان این عوامل از عرض جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، دوری و تردیکی به دریا و شیب به عنوان مهمترین فاکتورهای اقلیمی و از بارندگی، تابش خورشیدی (شامل طول دوره روشنایی)، دمای هوا، رطوبت هوا، رطوبت خاک، دمای خاک و باد می توان به عنوان مهمترین متغیرهای هوا شناسی که بیشترین تأثیر را بر کشاورزی دارند نام برد.

1-1) دما و آثار حیاتی آن روی گیاه

دمای گیاهان ثابت نبوده و تحت تأثیر تغییرات دمای محیط اطراف تغییر می کند. در فصل پاییز و بهار دمای محیط تغییرات زیادی دارد به گونه ای که گاهی دما حتی به کمتر از صفر درجه نیز کاهش می یابد.

در این شرایط بیشتر واکنش های حیاتی گیاهان که مستلزم انجام فرایندهای فیزیکی و شیمیایی هستند و به وسیله دما کنترل می گردند، دچار مشکل می شوند.

کلیه ی فعالیت های حیاتی گیاهان در محدوده دمای صفر تا 50 درجه سانتی گراد که نقطه انعقاد پروتئین ها است، انجام می شود. در ورای این دماها ساختمان شیمیایی پروتئین ها (آنزیم ها) دچار تغییر می شود و در نتیجه فعالیت های بیولوژیکی گیاهان متوقف، یا شروع به توقف می کند.

دمای که در آن رشد مطلوب گیاه انجام می شود به گونه گیاه، مرحله نموی و مرحله فیزیولوژیکی ویژه فرآیند رشد آن گیاه بستگی دارد و در گیاهان مختلف متفاوت است. دمای متوسط 10 تا 30 درجه سانتی گراد برای اکثر گیاهان زراعی، دمای مناسب می باشد.

عنوان

روش های مقابله با سرمازدگی گیاهان

این فایل با فرمت ورد و آماده پرینت می باشد.

فهرست مطالب 

پیش گفتار

منابع ومآخذ :

فصل اول: 

سرما زدگی درختان

مقدمه

-1) دما و آثار حیاتی آن روی گیاه

-2) وارونگی دمایی

-3) وضعیت گرمایی گیاه و بیلان انرژی تشعشعی

-4) بیلان انرژی در یک شب یخبندان

-2) پیش بینی تاریخ وقوع یخبندان

فصل دوم:

راههای موجود مقابله با سرمازدگی درختان

مقدمه

-1) روش های کوتاه مدت

-1-1) بخاری ها:

-1-2) روش غرقاب کردن خاک

-1-3) آبیاری بارانی:

-1-4) سیستم SIS :

-1-5) ماشین های مولد باد

-1-6) دستگاههای مولد مه

-1-7) بال گردها:

-2) روش های کاهش هدر رفت گرما

فصل سوم:

طراحی دستگاه جدید

مقدمه

-1) روش استفاه از بخاری:

-2) استفاده از ماشین باد

-3) روش های غرقاب کردن و آب پاشی:

روش های کاهش هدر رفت گرما

-5)طراحی دستگاه جدید:

-5-1) طراحی بدنه اصلی:

-5-2) انتخاب فن: 

-5-3) انتخاب المنت برقی:

-5-4) طراحی سر چرخان: 

فصل چهارم:

روش های اندازه گیری دما در باغ یا مزرعه

مقدمه

فصل پنجم:

ورق کاری

مقدمه

5-1) دستگاه ها ، نگهدارنده ها ، ثابت کننده ها و ابزار مورد استفاده در کار با ورق 

5-1-1) دستگاه ها و تجهیزات 

5-1-2 ) نگهدارنده ها و ثابت کننده ها 

5-1-3) ابزار کار 

5-1-4) ابزار و دستگاههای اندازه گیری 

5-1-5 ) شابلون ها و بلوک های آزمایش

5-2) صاف و هموار کردن ورق 

5-2-1) صاف و هموار کردن صفحات فلزی بروش دستی بر روی یک سطح تخت با استفاده از یک لبه مستقیم برای کنترل.

5-2-2) صافکاری صفحات فلزی دارای انحنا و موج در لبه ها به روش دستی با استفاده از یک سطح تخت 

5-2-3) صافکاری صفحات فلزی دارای برآمدگی و شکم دادگی به روش دستی با استفاده از یک سطح تخت

5-2-5 ) صاف و هموار کردن ورق های فلز با استفاده از پتک های بادی 

5-3) رسم و پیاده کردن نقشه بر روی کار 

5-3-1 ) رسم و پیاده کردن نقشه به روش انتقال جزء به جزء 

5-3-2) رسم و پیاده کردن نقشه بر روی کار با استفاده از شابلون ها، مدل های پیش ساخته و توسط قطعات جفت (مکمل) 

5-3-3 ) روش بسط و گسترش دادن 

5-4) برش ورق های فلزی

5-4-1) روش های برش 

5-4-2- قیچی های دستی

5-5- روش های سوراخ کردن فلز

5-5-1) ایجاد سوراخ بوسیله ماشین های مته کاری

5-6) پرچ کاری سرد

5-6-1- روش های پرچ کاری

5-6-2) اتصالات پرچ

5-6-3- نواقص پرچ کاری 

5-7) گرد خم کنی ورق های فلزی

5-8) درز کاری

5-9) لب برگردان به خارج (فلانج کردن به خارج)

5-1) لحیم کاری

5-10-1) لحیم های نرم

5-10-2) لحیم های سخت

بعنوان مثال رشد گیاهان سرما دوست (مانند گندم، جو، سیب زمینی، نخود، باقلا، چغندر قند، بزرک و ...) در هوای خنک بهتر می باشد و در دمای بالا آسیب می بینند. این گیاهان بطور طبیعی روز بلند هستند و قادرند دمای 2- درجه سانتی گراد یا کمتر را تحمل کنند.

1-2) وارونگی دمایی

در روز هوای سطح زمین در اثر عمل هدایت گرم می شود و به دلیل سبک بودنش به بالا صعود می کند. هوای گرم صعود کرده با هوای سردتر طبقات فوقانی هوا مخلوط می شود، به طوری که ابتدا دمای هوا در چندین متری بالای سطح زمین سریعاً کاهش یافته و سپس با افزایش ارتفاع با یک آهنگ کندتری کاهش می یابد و یک نمایه دمایی وابسته به ارتفاع در طول روز تشکیل می شود، در حالی که در شب، همواره تشعشعات طول موج بلند از سطح زمین به آسمان می روند.

هوای بالای زمین در اثر تماس با هوای سرد سطح زمین، سرد می شود و چون از هوای گرم صعود کرده در طول روز، سنگین تر می باشد در نزدیکی سطح زمین باقی می ماند. این مسئله باعث می شود که در شب دمای زمین در مقایسه با دمای هوای بالای آن کمتر باشد. به این حالت که با افزایش ارتفاع از سطح زمین دما بیشتر می شود وارونگی دمایی در نزدیکی زمین اطلاق می شود. در چنین شرایطی هوای سردتر در زیر هوای گرم تر قرار می گیرد.

در نتیجه ایجاد وارونگی دمایی، دمای هوا در چند متری بالای سطح زمین برعکس قاعده کلی (افزایش ارتفاع سبب کاهش دما می گردد) افزایش یافته و در بالاتر از این ارتفاع ویژه، دمای هوا مانند نمایه (پروفیل) روزانه به کندی کاهش می یابد که به نمایه شبانه یا نمایه اینورژن (inversion) معروف است.

بطور کلی ارتفاع اینورژن در مرازع حدود 8 تا 15 متر می باشد.

1-3) وضعیت گرمایی گیاه و بیلان انرژی تشعشعی

زمین در نتیجه وجود بیلان انرژی مثبت در طول روز (گرمای گرفته شده بیش از گرمای از دست رفته می باشد.) و توسط قسمتی از انرژی خورشیدی که به سطح خاک می رسد، گرم می شود و مقداری گرما نیز از این طریق به اعماق خاک هدایت می شود. اما در موقع غروب خورشید و نزدیک شدن شب، انتشار تشعشع گرمایی یا از دست رفتن گرما از سطح زمین (از سطح خاک، آب، پوشش گیاهی و ...) از طریق تشعشع (موج بلند) سبب سرد شدن آن و باعث سرد شدن لایه هوای مجاور خود و لایه های بالاتر از خود می شود و موجب تولید لایه های سرد و وقوع سرد شدن تشعشعی می شود و حتی ممکن است منجر به وقوع یخ زدگی شود. 

دلیل این امر این است دمای خاک کمتر از هوای مجاور آن بوده، انرژی از طریق جابجایی از خاک گرم به هوای نسبتاً سرد مجاور آن منتقل می شود. بدین ترتیب هوای مجاور سطح زمین گرم شده و همزمان به لایه های بالاتر صعود می کند و هوای سرد جای آن را می گیرد. این فرآیند به طور مداوم در سطوح پایینی جو زمین تکرار می شود.

به هنگام شب، گرما به صورت تشعشع طول موج بلند از زمین به فضا منعکس می شود و کسری از انرژی دریافتی از خورشید به صورت طول موج بلند (مادون قرمز) از آن خارج می شود. از طرفی در هنگام شب، میزان تابش ورودی به سطح زمین کم است، بنابراین به دلیل بیشتر بودن میزان هدر رفت گرما و ادامه این وضعیت تا طلوع آفتاب، در شب به تدریج زمین سرد شده و در نزدیکی های صبح با وقوع حداکثر کاهش دما، حداقل دمای لازم برای بروز تنش سرما، ایجاد می شود. به همین دلیل است که دماهای حداقل، معمولاً صبح اتفاق می افتد. 

وجود پوشش ابر باعث کاهش سرد شدن در شب می شود، زیرا ابرها قسمتی از تشعشعات نامرئی باز تابیده شده از سطح زمین را جذب می کنند و بخشی از آن را مجدداً به زمین باز می گردانند. 

بروز سرمای تشعشعی به ویژه در فصل سرد، سبب وقوع دمای بحرانی و بروز یخ بندان در منطقه می شود که از آن به یخ بندان تشعشعی یاد می کنند.          

1-4) بیلان انرژی در یک شب یخبندان

در شرایط وقوع یخبندان های تشعشعی، انرژی از طریق تشعشع از سطح خاک به هدر می رود. انرژی از سه طریق تشعشع رو به پایان آسمان، هدایت گرما به بالا در لایه های خاک و جابجایی هوای گرم به گیاهان سرد، برای گیاهان تأمین می شود. در شرایط صاف بودن آسمان، مقدار گرمایی که هدر می رود بیش از گرمایی است که از طریق این فرآیندها تأمین می شود.

جدول(1-1) بیلان انرژی شبانه را در یک باغ مرکبات به عنوان نمونه نشان می دهد که مقادیر عددی آن در سایر گیاهان هم، مشابه با همین مقادیر است. هدر رفت گرما در جدول(1-1) نشان دهنده کاهش دما در باغ است.

جدول(1-1): بیلان گرمایی باغ مرکبات در یک شب یخ بندان

در صورت عدم وقوع تراکم، انجماد و یا تبخیر در باغ میزان بیلان تشعشعی به مقدار 18- وات بر متر مربع می رسد، در حالی که اگر هوای باغ ابری و یا مه آلود باشد، بسته به میزان ذخیره گرمایی خاک و سرعت جریان باد، میزان انتقال گرما و اجزائ بیلان انرژی تغییر می کند.

در شرایط ابری یا مه آلود بودن هوا، تشعشع روبه پایان، بسته به دمای ابرها و مه، افزایش می یابد و هدر رفت انرژی کاهش می یابد یا به صفر می رسد.

در این شرایط به دلیل افزایش انرژی ورودی به باغ به میزان حدود 230 (وات بر متر مربع) همواره دمای هوا از شرایط هوای صاف بیشتر است.

بنابراین با ایجاد مه مصنوعی در باغ می توان میزان انرژی ورودی به باغ را افزایش داد و از کاهش یا تغییر میزان انرژی خالص از دست رفته (18- وات بر متر مربع) جلوگیری نمود. در جریان یخ بندانهای تشعشعی، هنگامی که سرعت باد به بیش از 2 متر بر ثانیه (5 مایل بر ساعت) برسد، انتقال گرما از طریق جابجایی به اندازه کافی افزایش می یابد که برای جبران گرمای از دست رفته، کافی است. 

گرمای نهان هم عاملی است که فقط در شرایط وجود آب اهمیت پیدا می کند و عموماً نقش آن بجز در مواردی که از آبیاری برای حفاظت در برابر یخ بندان استفاده می شود، در سایر موارد نادیده گرفته می شود.

1-2) پیش بینی تاریخ وقوع یخبندان

روش های مختلفی برای کنترل دما در گیاهان زراعی و باغی وجود دارد. بسیاری از روش ها و تجربیات مبتنی بر پیش بینی های هواشناسی کشاورزی در مناطق سرد می باشد. این پیش بینی ها با هدف حفاظت گیاه در طول دوره رویش از مرحله کاشت تا برداشت و نهایتاً افزایش تولیدات کشاورزی انجام می شود.

بررسی روابط موجود بین پدیده های مختلف هواشناسی کشاورزی می تواند معیار اصلی پیش بینی های دراز مدت باشد. برای پیش بینی شرایط رویشی گیاهان در آینده در یک منطقه خاص باید ویژگی عوامل جوی در دراز مدت در این مناطق تجزیه و تحلیل شود. برای این منظور باید از اطلاعات دیده بانی هواشناسی و تجزیه و تحلیل های بعدی آن آگاه بود.

دیده بانی های هواشناسی معمولاً به صورت قسمتی از یک شبکه عظیم کشوری یا ناحیه ای و در شرایطی استاندارد تهیه و بیان می شوند. این وظیفه سنگین توسط سازمان جهانی کشاورزی (WMO)، در دنیا نظارت و پیگیری می شود. در زمینه کشاورزی نیز به منظور انجام مشاهدات منطق با استانداردها، متخصصین این سازمان جزئیات مفصلی از مکان و چگونگی نصب ابزارهای مربوط به عملیات هواشناسی کشاورزی در قالب بولتن ها و کتابچه ها ارائه نموده اند. امروزه روش های مختلفی برای تعیین دماهای بحرانی و محاسبه احتمال تاریخ وقوع آنها وجود دارد، که از جمله آنها به نمودارها، فرمول های تجربی و علمی و جداول مختلف اشاره کرد.  

به عنوان نمونه در جدول (1-2) مقادیر دماهای بحرانی برای گیاهان مختلف نشان داده شده است.

جدول(1-2): میزان مقاومت برخی از گیاهان به دماهی پایین در اقلیم های مختلف

فصل دوم:

راههای موجود مقابله با سرمازدگی درختا

مقدمه

تجارب و دستاوردهای عملی در مقابله با سرما و یخ زدگی را می توان به سه دسته کلی بر اساس ساز و کار اجتناب از نتایج مخرب سرما و یخ زدگی گیاهان ( به ویژه سرما و یخ زدگی بهاره) تقسیم نمود. این سه استراتژی عبارتند از:

الف) فرار

ب) کاهش هدر رفت گرما

ج) افزایش گرما

اکثر روشهای مؤثر فعال ( کوتاه مدت) و روش های غیرفعال ( دراز مدت) معرفی شده، بر اساس استراتژی کاهش هدر رفت گرما و افزایش گرما استوار می باشند. در شب های وقوع یخبندان، کشاورزان باید از عملیاتی که تولید و تشدید کنندة انرژی است ( روش های فعال) برای جایگزینی انرژی طبیعی هدررفته استفاده نمایند.

در روش های فعال، کشاورزان در طول دوره یخ بندان از طریق جایگزینی روش های گرمایی، جلوگیری از افت پرتوهای گرمایی و یا با استفاده از انرژی خارجی، گیاهان خود را در برابر خطر سرمازدگی حفاظت می کنند.

برخی از روش های کوتاه مدت مبتنی بر استفاده از روش های افزایش گرما می باشند. افزایش گرما با استفاده از بخاری ها، غرقاب کردن، آبیاری بارانی، حرکت مصنوعی هوا به وسیله ماشین باد و یا پرواز بالگردها بر فراز مزارع و باغ ها انجام می شود. با استفاده از بخاری ها، ماشین های مولد باد و یا آبیاری می توان در شب یخ بندان انرژی تلف شده در مزرعه و یا باغ را از طریق صرف انرژی، جایگزین نمود. روشهای حفاظت فعال در بعضی مواقع بازدهی اقتصادی کافی ندارند.

برخی دیگر از این روش ها مبتنی بر کاهش هدر رفت گرما با استفاده از پوشش مناسب می باشند.

بازدهی هزینه صرف شده جهت حفاظت گیاهان در برابر سرما و یخ زدگی، به فراوانی دفعات وقوع سرما و یخ بندان، هزینه روش مورد استفاده برای تولید گیاه و ارزش اقتصادی محصول، بستگی دارد.

دانلود کامل روش های مقابله با سرمازدگی گیاهان

اقلام گیاهی جهت کاشت

اقلام گیاهی جهت کاشت

عنوان

اقلام گیاهی جهت کاشت

اقلام گیاهی جهت کاشت

 معمولاً به هنگام کاشت از نونهالها و نهالهای بازکاشتی که در نهالستان پرورش یافته‌اند استفاده می‌کنند. در جنگلداری شهری امکان کاشت بذور در محل اصلی بسیار کم است، زیرا برای بقاء حداقل یک درخت در محل مورد نظر به تعداد زیادی بذر نیاز است و خطرات بسیاری بذر و نهال تازه جوانه‌زده را تهدید می‌کنند و کنترل آنها در فضای آزاد بسیار مشکل است. برای تهیه یک ذخیره نباتی رضایت بخش، مطمئنترین و آسانترین روش این است که آنها را در محیطهای حفاظت شده نهالستانها پرورش داده و سپس در محل کشت نماییم. یک مورد استثناء، تولید مثل طبیعی گونه‌هایی است که به طور مکرر به میزان بسیار زیاد بذر تولید می کنند مانند زبان گنجشک، افرای شبه چناری، غان و بید اما به جز فضاهای مجاور جنگلهای موجود، گاهی این درختان برای جنگلکاری شهری نیز با ارزش هستند. (1)

 برنامه ریزی از پیش 

ارقام گیاهی متنوعی را با اندازه‌های مختلف می توان از نهالستانهای تجارتی تهیه نمود. از آنجا که تنها استفاده از یک گونه درخت برای کاشت در تمام مکانها مناسب نمی باشد تکیه بر یک رقم برای کاشت در همه مکانها احتمالاً اهداف متعدد جنگلداری شهری را تأمین نمی‌نماید زیرا گیاه به خوبی تثبیت نشده و رشد خوبی نخواهد داشت. برای ایجاد تناسب بین نوع نهال و نیازها باید استثنائاتی قائل شد که خود مستلزم طراحی دقیق می‌باشد.  همچنین زمانی که کاشت درختان کوچکتر و ارزانتر امکان پذیر است، نباید از درختان بزرگ و گرانقیمت استفاده نمود زیرا هزینه‌های سنگین و بیهوده‌ای در برخواهد داشت. از آنجا که درختان را باید به هنگام خواب آنها یعنی در پاییز یا اوایل بهار کاشت (بهتر است از کاشت درختان در فاصله دی ماه تا نیمه بهمن پرهیز شود مگر آنکه هوا معتدل باشد) بهتر است که برای تهیه نهال، در فصل تابستان و قبل از فرارسیدن فصل کاشت اقدام به سفارش نمود. اما دوره برنامه‌ریزی برای انتخاب گونه، نوع گیاه، تعداد آنها و غیره باید از اواخر بهار سال گذشته آغاز شده باشد. (1)

عنوان

اقلام گیاهی جهت کاشت

این فایل با فرمت ورد و آماده پرینت می باشد.

فهرست مطالب

اقلام گیاهی جهت کاشت

برنامه ریزی از پیش

نوع نهال

گیاهان با ریشه های برهنه

گیاهانی که در ظروف پرورش داده می‌شوند

نهالهایی که ریشه آنها از خاک پوشیده شده است

جستها قلمه و پاجوشها

اندازه گیاهان

نونهالها نهالهای بازکاشت شده و نهالهای ریشه‌زده

ترکه‌ها

نهالهای بلند عاری از شاخه

منبع بذر

شکل ظاهری

قطر یقه ریشه

زمان‌بندی

کمیت

دریافت نهالها

حمل و نقل گیاهان

خشکیدگی

صدمات فیزیکی

استقرار و مراقبتهای اولیه

روشهای کاشت

نهالکاری در شکاف

کاشت در چاله

اصلاح کنندگان خاک

شرایط کاشت

آبیاری

هرس ریشه‌ها و شاخه‌ها به هنگام کاشت

قیم زدن

قیم‌گذاری مناسب خوب

محافظهای موجود در مقابل موشها

محافظهای مارپیچی در مقابل خرگوشها

شبکه های پلاستیکی محافظ

سایر روشهای محافظت

روشهای کنترل گیاهان هرز

مالچ پاشی

شق دیگر پوشش زمین

سطح وجین

زمان وجین

شدت وجین

کوددهی

استفاده از کودها

نوع نهال 

چهار نوع بخصوص از انواع نهال باید مورد توجه گیرند: 

1-نهالهای ریشه لخت: نهالهایی که پس از درآوردن از بستر کاشت در نهالستان، با ریشه عریان منتقل می‌شوند. 

2- گیاهانی که درظرف پرورش داده شده‌اند: گیاهانی که توده‌ای از خاک به ریشه‌هایشان چسبیده و معمولاً در ظرف پرورش داده می‌شوند. 

3-نهالهایی که توده‌ای از خاک همه ریشه‌های آنها را در خود پوشانده است. این گونه نهالها در زمین پرورش داده می‌شوند، در حالی که خاک به ریشه‌هایشان چسبیده از خاک خارج شده و مجموعه ریشه‌ها در گونی یا پوشش مشابه آن پیچیده می‌شود. 

4- جستها (قلمه و پاجوش): جستهای گونه‌هایی مانند صنوبرها و بیدها در صورتی که خاک قرار گیرند به سرعت ریشه می‌دهند.(1)

گیاهان با ریشه های برهنه 

در فصل زمستان که گیاهان در خواب به سر می‌برند می‌توان آنها را به سلامت از نهالستان خارج نموده و به آرامی خاک را از ریشه آنها تکان داد و بسته‌بندی نمود. سپس آنها را با موفقیت در مکان جدید جلوگیری نمود. همچنین می‌توان بین خارج نمودن گیاه از نهالستان و کاشت نهایی آنها در شرایط مناسب و خاص هفته‌ها فاصله ایجاد کرد بدون آن که صدمه‌ای به گیاه وارد شود. 

معمولاً در بریتانیا به دلایل فوق و برای سهولت حمل، بسیاری از درختان از بین گیاها ریشه برهنه انتخاب می‌شوند. به شرط آن که چنین درختانی با دقت حمل شده و از خشک شدن آنها ممانعت به عمل آید و زمان کاشت آنها نیز مناسب باشد استفاده از ارقام ریشه برهنه سالمتر و اقتصادی تر خواهد بود. به طور کلی استفاده از این گونه نهالها باید در درجه اول مطمح نظر واقع شود. (1)

گیاهانی که در ظروف پرورش داده می‌شوند

گیاهانی که از مرکز باغبانی و نهالستانهای بهبود محیط زیست خریداری می‌شوند اغلب به منظور نمود بهتر و امکان کاشت در خارج از فصل، در ظرف نگهداری می‌شوند. به هر ترتیب باید توجه داشت که این گونه گیاهان عموماً هیچ مزیت دیگری نداشته و حتی ممکن است موجب انجام حمل و نقل نامناسب و کاشت نادرست گردند. 

ظرفها انواع متعددی دارند – مانند گلدانهای رسی و پلی اتیلنی، ظروف مقوایی، نمونه‌های پلاستیکی شکیل، طبق‌هایی که برای آنها شکل خاصی از پیش در نظر گرفته شده و غیره. اما به بیان ساده همه آنها ظروفی هستند که محیط کشت را برای نمو گیاه نگهداری می‌کنند. کلیه ظروف را باید قبل از کاشت از گیاه جدا نمود زیرا حتی آنهای که حقیقتاً تجزیه می‌شوند و طوری طراحی شده‌اند که در خاک می‌شکنند، از نمو ریشه ممانعت می‌کنند. اندازه ظرف با توجه به اندازه نهایی گیاهانی که در آنها پرورش داده می‌شوند باید تعیین گردد. 

دانلود کامل اقلام گیاهی جهت کاشت